Zo houd je het gebit schoon – en waarom dat belangrijk is

Datum: 19 februari, 2021
Laatst bijgewerkt: 30 juni, 2023

Februari is door dierenartsen uitgeroepen als de maand van de gebitsverzorging. Deze maand bieden veel dierenartsen een gratis gebitscontrole aan. Waarom is een gezond gebit zo belangrijk, en hoe zorg je er zelf voor dat het gebit van je hond of kat schoon blijft?

Samenvatting

Een schoon gebit is belangrijk voor de algehele gezondheid van honden en katten. Als tandplak te lang blijft zitten, zorgt dit voor ontstekingen en daarmee voor een constante belasting van het immuunsysteem. Sommige honden en enkele katten houden vanzelf een schoon gebit, maar bij veel dieren is het nodig om hier op te blijven letten en er zelf voor te zorgen dat het gebit schoon blijft. Wat de beste manier is, verschilt per situatie. Het effectiefste is elke dag tandenpoetsen of regelmatig tandenschrapen, maar soms is het genoeg om de voeding aan te passen of te zorgen voor goede kauwkluiven.

Gevolgen van tandplak bij je hond of kat

Een beetje tandplak is op zichzelf niet erg, maar als dit te lang blijft zitten kunnen er grotere problemen ontstaan. Er komen dan bacteriën in het tandplak en het tandplak inclusief de bacteriën breidt zich uit tot onder het tandvlees. Deze tandvleesontstekingen veroorzaken pijn, waardoor je hond of kat minder makkelijk op het eten kauwt en het dier minder lekker in zijn vel zit. Maar daar blijft het niet bij. Wist je dat tandvleesontstekingen gevolgen kunnen hebben voor het hele lichaam? Het is namelijk belastend voor het immuunsysteem en kan zelfs zorgen voor ontstekingen in organen zoals het hart, de nieren en de lever. Het is dus voor de gehele gezondheid belangrijk om het gebit van je dier schoon te houden. Vaak wordt er ook gezegd dat honden en katten weer jonger lijken qua gedrag en meer energie hebben, na een gebitsbehandeling bij de dierenarts. Het lichaam is dan weer vrij van de ontstekingsbron.

Is gebitsverzorging nodig voor elke hond en kat?

Bij sommige honden en katten blijft het gebit vanzelf schoon. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de vorm van de snuit en de stand van het gebit. Bij de meeste katten en veel honden ontstaat wel tandplak. Dan is het dus wel nodig om het gebit te verzorgen.

Hoe kan ik het gebit schoonhouden?

Er zijn verschillende manieren om het gebit schoon te houden. De makkelijkste manier om het gebit te verzorgen is met voeding en kauwkluiven. De effectiefste manier is het poetsen of schrapen van de tanden. Bepaal voor jezelf welke manier(en) haalbaar zijn in jouw situatie.

Voeding
Brokjes en (gesterilliseerd) natvoer blijken het meeste tandplak te veroorzaken, beide soorten voeding ongeveer evenveel. Het heeft dus weinig zin om brokken te voeren voor het gebit. Er zijn speciale brokjes tegen tandplak, die een beetje tandplak kunnen voorkomen. Deze zou ik in de eerste instantie niet aanraden, omdat ik liever voeding zou uitzoeken die qua ingrediënten de gehele gezondheid ondersteunt (en niet alleen ophoping van tandsteen vermindert).

Veel honden- en katteneigenaren merken dat het gebit op rauwvoer schoner blijft dan op brokken, maar dit geldt niet voor ieder dier. Bij het voeren van ongemalen rauwe vleesvoeding is de kans op een schoon gebit het grootst. In de meeste gevallen kun je prima af en toe een passend vleesbot toevoegen aan de gemalen rauwvoer-maaltijd. Dit is niet aan te raden als je droogvoer voert.

Kauwkluiven
Je denkt misschien als eerste aan Dentastix, maar qua gezondheid raad ik die niet aan. Er zitten chemische stoffen in om het tandplak op te lossen, en de andere ingrediënten zijn ook niet gezond. Gezondere kauwkluiven zijn gedroogde vleesproducten zoals een bullepees en gedroogde vleesrepen. Ook zijn er speciale houtkluiven voor honden, die geschikt zijn om op te kluiven, zoals de Anco-root en de koffieboomwortel. Deze zijn handig als vegetarische, calorie-vrije en hypoallergene kluif. Kauwkluiven werken als tandenborstel door langs de tanden te schuren als je hond of kat er op kluift. In hoeverre dit werkt verschilt per dier, dit heeft met de vorm van het gebit en de manier van kluiven te maken.

Sommige kauwkluiven zijn een risico voor het gebit omdat ze te hard zijn voor de hond. Dit kan weer tot andere gebitsproblemen leiden, zoals afgebroken kiezen. Als je een gulzig kluivende hond hebt, kies dan niet voor harde producten zoals een hertengewei.

Poeders door het eten of het drinkwater
Er zijn poedertjes die je door het eten of drinken kan doen. Zo wordt bijvoorbeeld gemalen knotswier (Ascophyllum nodosum) gebruikt in meerdere anti-tandplak-poeders. Volgens onderzoek vertraagt dit het proces en hadden honden die dit poeder door het eten kregen minder ontstoken tandvlees. Voor katten is het niet aanbevolen om dit zomaar te gebruiken, omdat er veel jodium in zit en dit kan het risico op een te snelle schildklierwerking (hyperthyroidie) vergroten. Ook de alg Schizochytrium sp. zou bij honden de ontwikkeling van tandvleesontsteking kunnen verminderen.

Spray
Er zijn ook sprays verkrijgbaar die tandsteen zouden verminderen en/of de bekgeur zouden verbeteren. Dit is een relatief simpele manier van “tandenpoetsen”. Sommige merken hebben er een lekker smaakje ingedaan, zodat de hond of kat het niet vervelend vind om te krijgen. Ik heb te weinig ervaring gehad en gehoord om de effectiviteit in te schatten en te beoordelen welk merk goed is. De werkzame stoffen die ik tegenkom in gebit-sprays zijn onder andere citroenzuur, calciumchloride, probiotica, zink en chloorhexidine. Oxyfresh is op basis van zink, en dit is de enige stof waarvan ik wetenschappelijke publicaties kon vinden over de werkzaamheid. Provilan heeft een spray op basis van probiotica, wat interessant is, maar de werkzaamheid is me onbekend. Let bij het kopen van een spray op de ingrediënten, sommigen bevatten synthetische stoffen die niet perse gezond en niet nodig zijn, zoals parabenen.

Poetsen en krabben
Verschillende onderzoeken laten zien dat het poetsen van het gebit de meest effectieve manier is om het gebit schoon te houden. Je hebt speciale tandenborstels en tandpasta voor honden en katten.

Tandenborstel voor de hond
tandenborstel van Lila Loves It

De tandenborstels zijn meestal een opzetstukje voor op je vinger of een soort doekje om je vinger met een ruw stukje om mee te poetsen.

Tandenpoetsen is pas echt effectief als je het elke dag doet. Wil je niet elke dag poetsen? Dan is een tandenschraper een optie. Dit is een soort haakje met een scherpe rand, om de tanden mee schoon te krabben. Wees wel voorzichtig dat je niet in het tandvlees krabt of uitschiet. Dierenartsen waarschuwen er soms voor dat het gevaarlijk is, maar als je het rustig en goed doet, is het heel effectief. Je kunt eens in de paar maanden het hele gebit doen als je een geduldig dier hebt, maar je kunt ook bijvoorbeeld elke week een tand doen.

In dit filmpje hieronder laat Ilja zien hoe ze het gebit van haar hond met een tandenkrabber schoonmaakt. (Klik om te openen)

Filmpje van gebit schoonmaken met tandenkrabber

Wil je tandenpoetsen of -krabben gaan proberen? Laat je kat of hond dan langzaam wennen en maak het zo leuk mogelijk.

Laten schoonmaken door de trimmer of dierenarts
Tenslotte kun je het gebit laten schoonmaken door professionals. Sommige trimmers bieden aan om tandplak te verwijderen, maar dit kan alleen als het nog niet vergevorderd is. Bij de dierenarts kun je het gebit laten schoonmaken, ook als de problemen al wat verder gevorderd zijn. Vaak gebeurt dit onder narcose. Narcose is belastend voor het lichaam, maar een chronisch ontstoken gebit ook. Maak dus zelf een goede afweging.

Hoe ziet het gebit van jouw hond of kat er uit?
Mijn advies is om regelmatig het gebit van je hond of kat te checken en het schoon te houden op de meest effectieve manier die haalbaar is. Wat kun je zien? De eerste fase is tandplak. Dit kun je met je nagel van de tand af krabben, het is nog zacht. De tweede fase is tandsteen. Dit is een hard laagje op de tand. De derde fase is tandsteen dat onder het tandvlees kruipt en zorgt voor ontstoken tandvlees. Je ziet dan een randje wat wat roder is dan het tandvlees. Hoe erger de ontsteking, hoe meer rood tandvlees je ziet. En tenslotte gaan tanden loszitten. Meestal is het dan nodig om deze er uit te laten halen door de dierenarts.

Ik ben heel benieuwd… Welke fase kun jij herkennen bij jouw dier? Wat ga jij doen, of doe je al, om het gebit schoon te houden?

—————-

Bronnen

Allan, R. M., V. J. Adams, and N. W. Johnston. “Prospective randomised blinded clinical trial assessing effectiveness of three dental plaque control methods in dogs.” Journal of Small Animal Practice.

Bellows, Jan, DABVP DAVDC, and All Pets Dental. Clinical Effectiveness of Sodium Hexametaphosphate in the Important Role of Canine Calculus Reduction. Hartz Mountain Corporation, 2010.

Bonninga, S. “Inventarisatie van tandheelkundige afwijkingen en de mate van gebitsverzorging bij honden en katten aangeboden bij de UKG.” (2014).

Boyce, E. N., and E. I. Logan. “Oral health assessment in dogs: study design and results.” Journal of veterinary dentistry 11.2 (1994): 64-70

van Dijken, Jan WV, S. Koistinen, and Per Ramberg. “A randomized controlled clinical study of the effect of daily intake of Ascophyllum nodosum alga on calculus, plaque, and gingivitis.” Clinical oral investigations 19.6 (2015): 1507-1518.

DeBowes, Linda J., et al. “Association of periodontal disease and histologic lesions in multiple organs from 45 dogs.” Journal of Veterinary Dentistry 13.2 (1996): 57-60.

Harvey, Colin E., Frances S. Shofer, and Larry Laster. “Correlation of diet, other chewing activities and periodontal disease in North American client-owned dogs.” Journal of veterinary dentistry 13.3 (1996): 101-105.

Kocabağlı, Neşe, Dina Bedik, and Bülent Ekiz. “Influence of Diet Type on Oral Health of Dogs.” Journal of Research in Veterinary Medicine 38.2: 52-56. 2019

Logan, Ellen I. “Dietary influences on periodontal health in dogs and cats.” Veterinary Clinics: Small Animal Practice 36.6 (2006): 1385-1401

Roudebush P, Logan EI, Hale FA. Evidence-based veterinary dentistry: a systematic review of homecare for prevention of periodontal disease in dogs and cats. J Vet Dent 2005; 22(1):6–15

Stella, Judith L., Amy E. Bauer, and Candace C. Croney. “A cross-sectional study to estimate prevalence of periodontal disease in a population of dogs (Canis familiaris) in commercial breeding facilities in Indiana and Illinois.” PloS one 13.1 (2018): e0191395

Souza, Camilla Mariane Menezes, et al. “The effect of supplementation of microalgae schizochytrium Sp. as a source of docosahexaenoic acid (DHA) on dogs with naturally occurring gingivitis” Archives of Veterinary Science 25.1 (2020)

5 Comments

  1. Sophia

    Hallo;
    Mijn katten laten het poetsen niet toe. Op een kippenvleugeltje kauwen ook niet .Een kat kijkt er alleen naar ,en de andere mept het door de kamer heen en ziet het als speeltje. Nu zijn de tandjes nog in orde ,ze zijn nog jong. Ik geef wat stukjes gedroogd konijneoor met haar voor de algehele gezondheid en kvv. Weet jij wat ik verder kan doen??

  2. Madiba123

    hier een afwisseling van vers vlees en brokken, en voor het schoonhouden van de tanden regelmatig een Happy’s Keetje, kauwsnack die mij goed bevalt mede omdat het puur is zonder toevoegingen, voor pups niet TE hard waar ze ook fijn op kunnen kauwen tijdens het wisselen en de tanden van mijn honden zijn top. Afgezien daarvan maken ze tijdens het kauwen endorfine vrij, nog een leuke bijkomstigheid

Reacties kunnen maximaal 600 karakters bevatten

Laat een reactie achter